Keyingi yillarda tijorat tashkilotlari faoliyatining tashkiliy-huquqiy asoslarini yanada takomillashtirish, yuridik shaxslarning o‘z ahamiyatini yo‘qotgan ayrim tashkiliy-huquqiy shakllarini tugatish va korporativ boshqaruvning zamonaviy uslublarini joriy etish bo‘yicha izchil islohotlar amalga oshirilmoqda.
Bunda korporativ munosabatlar va yuridik shaxslarni boshqarish jarayonini takomillashtirish, fuqarolik-huquqiy munosabatlarga yangi turdagi institutlarni joriy etish va ularning huquqiy maqomini belgilash, shuningdek yuridik shaxslarning eskirgan yoki kam ahamiyatli yoxud o‘z ahamiyatini yo‘qotgan tashkiliy-huquqiy shakllarini bekor qilish zaruriyati yuzaga kelmoqda.
Mazkur Qonun bilan O‘zbekiston Respublikasining ayrim qonun hujjatlariga quyidagilarni nazarda tutuvchi o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritilmoqda:
unitar korxona va qo‘shimcha mas’uliyatli jamiyat shakllarini tugatish;
yuridik shaxslarni qo‘shib yuborish, qo‘shib olish va tashkiliy-huquqiy shaklini o‘zgartirish orqali qayta tashkil etishda korxonalarning huquq va majburiyatlari topshirish hujjatida aks ettirilgan yoki aks ettirilmaganligidan qat’i nazar qayta tashkil etilayotgan yuridik shaxsga o‘tkazilishi;
korporativ shartnoma, konsorsium va konsorsium shartnomasi kabi institutlarning huquqiy maqomini belgilash;
mas’uliyati cheklangan jamiyatlarning ta’sis shartnomasini davlat ro‘yxatidan o‘tkazish haqidagi talabni bekor qilish;
xo‘jalik jamiyatlari kuzatuv kengashlarining aksiyalar, korporativ obligatsiyalar va boshqa qimmatli qog‘ozlarni chiqarish to‘g‘risidagi qarorlarini huquqiy hujjatlarga muvofiq muhim fakt sifatida oshkor etish;
qimmatli qog‘ozlar bozorini tartibga solish bo‘yicha vakolatli davlat organi tomonidan qimmatli qog‘ozlar chiqarilishi davlat ro‘yxatidan o‘tkazilganligi, shuningdek qimmatli qog‘ozlar bozorida professional faoliyatni amalga oshirishga doir lisenziya berilganligiga taalluqli axborotni e’lon qilish.
Ushbu Qonun xo‘jalik jamiyatlarining faoliyatini va ularni boshqarishni soddalashtirish, korporativ munosabatlarni takomillashtirish, xo‘jalik jamiyatlarining aksiyadorlari va ishtirokchilarining huquqlarini himoya qilishning yanada ishonchli vositalarini joriy etish, amaliyotda o‘z ahamiyatini yo‘qotgan qator tartib-taomillar va talablarni bekor qilish orqali korporativ munosabatlardagi byurokratiyaning oldini olishga xizmat qiladi. Shu munosabat bilan bir qator kodekslarga o‘zgartirishlar kiritildi. Hususan, O‘zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi 46-moddaning birinchi qismidagi «Tijoratchi bo‘lmagan tashkilotlar, unitar korxonalarning nomlari, qonunda nazarda tutilgan hollarda esa — boshqa tijoratchi tashkilotlarning» degan so‘zlar «Tijoratchi bo‘lmagan tashkilotlar, qonunda nazarda tutilgan hollarda tijoratchi tashkilotlarning» degan so‘zlar bilan almashtirildi.
181-modda quyidagi tahrirda bayon etilishi belgilandi, hususan, «181-modda. Operativ boshqarish huquqining vujudga kelishi va bekor bo‘lishi
Mulkdorning qarori bilan muassasaga biriktirib qo‘yilgan mol-mulkni operativ boshqarish huquqi, basharti qonun hujjatlarida yoki mulkdorning qarori bilan boshqacha tartib belgilangan bo‘lmasa, ushbu muassasada unga mol-mulk topshirilgan paytdan boshlab vujudga keladi.
Operativ boshqarishda bo‘lgan mol-mulkdan foydalanishdan olingan hosil, mahsulot va daromadlar, shuningdek muassasada shartnoma bo‘yicha yoxud boshqa asoslarda vujudga kelgan mol-mulk ham ushbu Kodeksda, boshqa qonunchilikda mulk huquqini olish uchun belgilab qo‘yilgan tartibda muassasaning operativ boshqarishiga o‘tadi.
Mol-mulkni operativ boshqarish huquqi mulkdorning qaroriga va qonunchilikda nazarda tutilgan boshqa asoslarga ko‘ra bekor qilinadi.

Sh.M.Mirzakirov
Jinoyat ishlari bo‘yicha O‘zbekiston tuman sudining raisi